تور یک روزه بازدید از انگورستان ملک

انگورستان ملک اصفهان

این عمارت تاریخی در استان اصفهان، متعلق به زمان نادرشاه افشار است. انگورستان ملک در اصفهان به دست معمار استاد حسین چی شاخته شد. بعد از ساخت این باغ، سال 1342 هجری قمری وقف شد و در طول زمان قسمت هایی از آن تخریب شد. همینطور سال 1333 خورشیدی خیابان ملک نیز به دست اعتراض کنندگان نابود شده، حالا از این عمارت تنها اتاق ها و آرامگاه های آن باقی مانده اند. این مجموعه یکی از زیباترین حیاط ها، آینه کاری ها و کاشی کاری ها را در اصفهان دارد. اکنون این عمارت رستوران ها و سفره خانه های زیادی داشته و همچنان ستون های چوبی، حمم ها و سقف گنبدی شکل آن سرجایش است. 

این باغ انگور که در آن زمان وقف به مردم شده بود، نادرشاه افشار به این دلیل از مردم مالیات میگرفت که سرانجام این باغ ازان دولت شد. این مجموعه از همان زمان که متعلق به زمان قاجار بود زیبا و باشکوه بوده و به خاطر معماری زیبا، آینه کاریها، گچبری ها و خلاقیت های فوق العاده معماران اصفهانی یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان واقع شده که توریستهای تور اصفهان را به سمت خود جذب میکند. در آن زمان که این مکان وقف مردم بود، جشن ها و مراسمات عمومی بسیاری را در این عمارت برگزار میکردند.

معماری انگورستان ملک 

در زمان ناصرالدین شاه قاجار انگورستان ملک در اختیار مسئول امورمالی حکومت اصفهان قرار گرفت و بعدها توسط فرزند او، حاج محمدابراهیم خان که به ملک التجار معروف بود، به برگزاری مراسم سوگواری و تعزیه اختصاص داده شد. مجموعه فضاهای حیاط سرپوشیده، سفره خانه، اتاق آرامگاه و دیگر اتاق‌های اطراف حیاط مزین به تزیینات فراوان گچبری، آینه‌کاری و کاشی‌کاری هستند. ستون‌های سفره خانه و حیاط، با روکشی از چوب پوشیده شده‌اند و پایه و سرستون‌های آنها آراسته به تزیینات است. در گوشه جنوب شرقی بنا نیز حمامی قرار دارد که سقف گنبدی آن بسیار زیبا است. انگورستان ملک امروزه در دست سازمان اوقاف است و به برگزاری مسابقات قرائت قرآن، تعزیه و سوگواری اختصاص دارد. این بنای بسیار زیبا با تزیینات آیینه کاری ، شیشه های رنگی، کاشی کاری و گچ کاری زینت یافته و مجموعه ای است شامل حیاط سر پوشیده، سفره خانه، حمام، اتاق آرامگاه، زیرزمین و … که امروزه برای انجام مراسم مختلف مذهبی و تعزیه خوانی از آن استفاده می شود. بزرگ ترین قسمت تالار سفره خانه است که با هفت دهانه ارسی به حیاط وصل می شود . ارسی ها با شیشه های رنگی تزیین شده اند که تابش نور از بیرون، عبور از شیشه ها و انعکاسش در تالار آیینه کاری شده فضای بسیار زیبایی را به وجود می آورد. ستون های تالار از جنس چوب بوده که همراه با تزیینات است و سقف آن با آیینه کاری های فراوان بسیار چشم نواز است. در زیر این تالار زیرزمینی است که نورگیرهایش روشنایی فضا را از حیاط جنوبی می گیرند. در جنوب شرق بنا هم حمامی وجود دارد که با یک سقف گنبدی بسیار زیبا طراحی شده و سکوهایی اطراف آن تعبیه شده اند.

فضای داخلی انگورستان ملک 

این باغ شامل فضاهای حیاط سرپوشیده، سفره‌خانه، اتاق آرامگاه و اتاق‌های اطراف حیاط می‌باشد که دارای تزئینات فراوان گچ‌بری، آینه‌کاری و کاشی‌کاری هستند، ستون‌های میان فضای سفره‌خانه و حیاط روکش‌های چوبی دارند ولی پایه و سرستون‌های آن‌ها دارای تزئینات می‌باشند. زیرزمینی در زیر فضای سفره‌خانه است که نور آن با نورگیرهای مشبک از حیاط جنوبی تأمین‌شده به انضمام حمامی با سقف گنبدی در گوشه جنوب شرقی بنا که سکوهایی در اطراف آن تعبیه‌شده‌اند و روی ازاره (فاصله زمین تا زیر طاقچه، به عبارتی قرنیز) جبهه شمالی و شرقی نقوشی حجاری کرده است. 

با گذر زمان قسمت هایی از بنا تخریب شده و با احداث یک خیابان در مجاورت باغ قسمتی از باغ و عمارت نیز از بین رفته اما خوشبختانه بخش اصلی این عمارت سالم باقی مانده است. با گذر از درب چوبی که اطراف آن را کتیبه ای کاشی کاری شده و بسیار زیبا در بر گرفته است وارد حیاطی وسیع می شوید که متصل به سفره خانه بسیار بزرگی است. در سوی دیگر سفره خانه حیاط اصلی عمارت یا همان حیاط مرکزی قرار گرفته است. در حیاط مرکزی عمارت ستون های بلندی قرار دارد که با روکش چوبی محصور شده است. ستون ها بر پایه های سنگی به شکل گلدان های حجاری شده قرار گرفته و سرستون ها نیز با مقرنس کاری های بسیار ظریفی آراسته شده است.

بخش های مختلف باغ انگورستان ملک اصفهان

حیاط مرکزی یک حیاط مسقف است و با ارسی هایی از فضای سفره خانه جدا شده است. سفره خانه بی شک زیباترین بخش این عمارت است و دور تا دور آن را ارسی هایی زیبا فرا گرفته است. ارسی ها با ظرافت تمام و با تکنیک گره چینی ساخته شده و به زیبایی تمام با رنگهایی زنده و دلچسب ترئین شده است. یک ارسی هفت دری بسیار زیبا که با شیشه های رنگی و قطعات آیینه کاری آراسته شده جلوه اتاق را چند برابر کرده است و درست روبه حیاط وسیع جنوبی دارد. ارسی دیگری که 5 دهنه است رو به حیاط مسقف مرکزی قرار گرفته است و به همان زیبایی با شیشیه های رنگی آراسته شده است. ارتفاع سفره خانه آن را با یک بنای دو طبقه معادل کرده است. به هنگام کنار رفتن ارسی ها سفره خانه در کنار حیاط مسقف فضای بسیار وسیعی را تشکیل می دهند.

تالار 5 دری یکی دیگر از بخش های این عمارت بسیار زیبا است که با انواع هنرهای نقاشی، کاشی کاری، گچ بری و آیینه کاری های بسیار ظریف و پرکار به چشم نوازترین شکل ممکن آراسته شده است. حاج ابراهیم خان ملک التجار و همسرش در این تالار به خاک سپرده شده اند.

بازسازی انگورستان ملک 

بنای انگورستان ملک در فاصله‌های زمانی متعدد مانند سال‌های 1346، 53، 64،68، 75، 78، 84 بازسازی قرارگرفته است. هم‌اکنون انگورستان ملک برای برگزاری مسابقات قرائت قرآن و تعزیه و سوگواری در دست سازمان اوقاف می‌باشد.